Proje bazlı üretim endüstrisinde hemen hemen her sipariş/ürün özeldir. Müşteri siparişleri kısmi olarak MTO, ağırlıklı olarak ise ETO (Engineering to Order) konseptine göre karşılanırlar.
Bu endüstrilerde, rekabette avantaj sağlayan en önemli unsur hız ve esnekliğin kombinasyonu olan çevikliktir. Çevikliğe ulaşabilmek için SCOR modeline dayalı iş süreçlerinin dijitalleştirilerek, süreçlerde üretilen bilginin ortak platform üzerinde saklanmasına/yönetilmesine olanak sağlamak gerekir. Bu sayede, etkin/efektif malzeme (material flow) ve nakit akışı (C2C: cash to cash cycle) sağlanabilir. Zira; etkin nakit akışı için etkin malzeme akışına, etkin malzeme akışı için de etkin bilgi akışına, etkin bilgi akışı için de etkin bilgi yönetim sistemine odaklanılması, bu endüstrilerde Dijital Dönüşümün esasını teşkil eder.
Peki, bu bilgiler nerede üretiliyor ve kimler ne amaç kullanıyor? Bu sorunun cevabını üretimin temel dijital mimarisinde bulabiliriz.
- CRM (Customer Relationship Management): Müşterinin derdinin anlaşılması, çözüm üretilmesi ve siparişin alınması bu sürecin temel bileşenleridir. Müşteri şikayetleri, satış/proje ekibi aktivite takibi ve performans yönetimi gibi konularda yine bu faz kapsamında düşünülebilir. Genel itibarı ile ‘fırsat – teklif – sipariş’ ara fazlarından oluşan CRM süreci oldukça önemli bilgileri barındırır. Zira, bir sonraki faz/ların (tasarım) ana girdileri bu aşamada üretilir.
- PDM (Product Data Management): Tasarım fazı, CRM den alınan bilgiler doğrultusunda müşteri gereksinimlerine karşılık verecek ürünün tasarlanması sürecidir. Tasarım sürecinden mekanik, elektrik tasarımları ve simülasyonları için CAX (CAD; CAM, CAE, CAPP) yazılımları kullanılır ve burada üretilen/türetilen veriler PDM üzerinde saklanır. PDM, hem ürün verilerinin yapısal olarak saklanması ve farklı fonksiyonlar tarafından kullanılmasına olanak sağlar, hem de mühendislik iş süreçlerinin tanımlanmış iş akışına göre yönetilmesine olanak sağlar.
- ERP (Enterprise Resource Planning): ERP, işetmelerde Business Domain’i yöneten katmandır. Stok ana verileri, ürün ağaçları, lojistik, cari kartlar ve finans/muhasebe gibi temel iş süreçlerinin yönetiminden sorumludur. Genelde malzeme ihtiyaç planlama (MRP), depo yönetimi (WMS), servis yönetimi (SM), kalite (QM) ve bakım yönetimi (PM) gibi temel modülleri de içinde barındırır. Ancak, ERP’in gereksinim duyduğu en temel bilgiler BOM (Bill of Materials) verisi içindedir. PDM (Product Domain) sürecinde üretilen BOM verilerinin (Ürün Ağacı: Malzeme ve Rota bilgisi) ERP’ye aktarılması bu aşamada düşünülmesi gereken en öncelikli konuların başındadır. Zira, BOM olmadan üretim planlaması, iş emri ataması, etkin malzeme tedariki ya da doğru maliyet hesaplamaların yapılabilmesi pek mümkün değildir.
- MRP (Material Resource Planning): MRP, ürün ağacı (BOM) verilerini kullanarak satın alma ve üretim iş emirlerini türetmekten sorumludur. Ne satın alınacak ne zaman alınacak ve nerede/ne üretilecek gibi konuları MRP yönetir. MRP, verileri ERP den alır ve çıktılarını satın alma ve üretim bölümlerine iletir.
- MES (Manufacturing Execution System): MES’in temelde üç ana fonksiyonu vardır: Planning, Execution and Monitoring. Bir başka ifadeyle; MRP üzerinden iş emirlerini almak, ilgili iş emirlerini ilgili üretim iş merkezlerine iletmek, üretim esnasındaki makine/operatör eylemlerini kayıt altına alarak iş merkezlerinin performansını sürekli takip etmek ve ERP ile gerçek zamanlı iletişim kurarak stok hareketlerinin gerçekleşmesini sağlamak olarak açıklanabilir. Tabi buna ilave olarak ilgili iş emirlerinin icra edilebilmesi için gerekli olan dokümanları (teknik resim, G-kod, kalite formları, vs.,) iletebilmek için de PDM ile iletişimde olması gerekir.
- WMS (Warehouse Management System): Depo yönetim sistemleri üretim dijital mimarisinin bir diğer önemli katmanıdır. Mal kabul sürecinden ürün izlenebilirliğine, depodan mal toplanmasından lojistik rota optimizasyonuna kadar olan birçok iş süreci WMS üzerinden gerçekleştirilir.
- CS (Customer Service Management): Sevkiyat sonrası gerçekleştirilen kurulum, devreye alma ya da servis (müşteri sahasında gerçekleştirilen arızı bakım, planlı bakım, revizyon, vs.,) gibi iş süreçlerinin yönetimi burada yapılır.
- PM (Project Management): Müşterinin siparişinden servise kadar olan tüm süreç aslında bir projenin ara fazlarıdır. Tasarım, tedarik, üretim ve sevkiyat süreçleri kaynaklarının iyi planlaması ve etkin takibi için bu katman da oldukça önemlidir. Ancak, bu katmanın gerçek zamanlı veriler üzerinden güncellenebilmesi için hem ERP hem de MES katmanları ile iletişimde olması gereklidir.
Özetle, artık bilgi yönetimine odaklanmadan iş süreçlerinin yönetimi neredeyse olanaksız. Bu kapsamda, SCOR modelini iyi anlamak, her fazın ihtiyacı olan yazılımları doğru seçmek ve ardından bu fazlaları birbiri ile konuşur duruma getirmek gerekiyor: Bu konu üzerine bir düşünün derim.
